هورمون دی هیدروتستوسترون (DHT) یکی از مشتقات هورمون تستوسترون است که ارتباط مستقیمی با ریزش مو، به خصوص ریزش موی الگوی مردانه (آلوپسی آندروژنتیک) دارد. دی هیدروتستوسترون به گیرنده‌های آندروژنی موجود در فولیکول های مو متصل شده و تغییراتی در چرخه رشد مو ایجاد می کند که در نهایت منجر به ریزش مو می شود. افزایش سطح دی هیدروتستوسترون در بدن موجب کاهش ضخامت و رشد مو و نهایتاً ریزش تدریجی و قابل توجه موها خواهد شد.
همچنین این هورمون باعث کوچک شدن فولیکول های مو می شود که نتیجه آن موهای نازک تر، کوتاه تر و ظریف تر است. در این شرایط شما شاهد کاهش تراکم مو و ظهور نواحی کم پشت یا طاس روی سر خود خواهید بود. این فرایند به ویژه در نواحی خاصی از پوست سر مانند خط رویش مو در پیشانی و قله سر رخ می دهد. شایان ذکر است که عوامل ژنتیکی نقش تعیین کننده ای در حساسیت فولیکول های مو به دی هیدروتستوسترون دارند و افرادی که حساسیت بیشتری به DHT دارند ریزش موی آندروژنتیک را شدیدتر از سایرین تجربه خواهند کرد.
هورمون دی هیدرو تستوسترون چیست؟
دی هیدروتستوسترون یا DHTهورمونی قدرتمند است که به خانواده آندروژن ها تعلق دارد. به عبارت ساده تر DHT نسخه قوی تری تستوسترون است و توسط آنزیمی به نام ۵-آلفا ردوکتاز، تستوسترون در قسمت های مختلف بدن، از جمله پوست سر به DHT تبدیل می شود.
در ابتدای رشد و بلوغ، این هورمون نقش مهمی در ایجاد ویژگی های مردانه، مانند موی صورت، توده عضلانی و صدای بم تر ایفا می کند. با اینحال بعدا باعث ریزش مو می شود. این هورمون در مردان و زنان وجود دارد ولی مردان معمولاً سطح بالاتری از این هورمون را دارند به همین دلیل طاسی الگوی مردانه نسبت به ریزش موی الگوی زنانه شایع تر است. صرف نظر از جنسیت، اگر از نظر ژنتیکی به DHT حساس باشید فولیکول های موی شما به شدت تحت تاثیر آن قرار خواهند گرفت.
تاثیر هورمون دی هیدرو تستوسترون بر موها چگونه است؟
DHT نقش های متعدد مهمی در طول زندگی شما ایفا می کند، اما اثرات آن بسته به سن، ژنتیک و جنسیت بطور قابل توجهی متفاوت است. اگرچه DHT در طول دوره بلوغ باعث رشد مو در برخی نواحی بدن می شود، اما در آینده تأثیر معکوسی بر موهای سر شما داشته و منجر به نازک شدن موها در افراد مستعد خواهد شد.
بد نیست بدانید این هورمون در نواحی خاصی از پوست سر بیشتر فعال است و شروع به اتصال به گیرنده های فولیکول های موی شما می کند. بنابراین فولیکول ها به تدریج کوچک تر و ضعیف تر شده و دچار ریزش می شوند. سطوح بالای این هورمون زمان بندی چرخه رشد مو را نیز مختل می کند. چرخه رشد موها شامل 3 مرحله رشد (آناژن)، انتقال (کاتاژن) و استراحت (تلوژن) است.
DHT مرحله رشد را کوتاه تر و مرحله استراحت را طولانی تر خواهد کرد در نتیجه موهای شما زمان کمتری برای رشد و زمان بیشتری برای استراحت دارند که در نتیجه آن تارهای مو به تدریج نازک تر شده و در نهایت رشد آنها بطور کامل متوقف خواهد شد.
شایان ذکر است که DHT بر همه افراد به یک شکل تأثیر نمی گذارد و ساختار ژنتیکی شما نقش بسیار مهمی در تعیین میزان حساسیت فولیکول های مو به این هورمون دارد. به همین دلیل برخی افراد ممکن است سطح هورمون دی هیدرو تستوسترون بالایی داشته باشند اما موهای آنها کاملا پرپشت باشد. در حالی که برخی دیگر با سطح DHT نسبتاً طبیعی، ریزش موی قابل توجهی را تجربه می کنند.
بخوانید: 6 قدم در موفقیت کاشت مو را بشناسید
چرا هورمون دی هیدرو تستوسترون باعث ریزش مو می شود؟
هورمون دی هیدرو تستوسترون یکی از مقصران اصلی ریزش موی الگودار است. در واقع رابطه بین هورمون دی هیدرو تستوسترون و فولیکول های موی شما پیچیده اما مستقیم است. وقتی سطح DHT خیلی بالا می رود یا وقتی فولیکول های مو به هورمون دی هیدرو تستوسترون حساسیت دارند دچار نازکی و ریزش مو خواهید شد.
مسئله ای که رابطه DHT و ریزش مو را بطور خاص پیچیده می کند این است که ریزش مو فقط به سطح DHT مربوط نمی شود بلکه به میزان حساسیت فولیکول های موی شما نیز مرتبط است.
اگر سابقه خانوادگی طاسی الگودار دارید، احتمالاً فولیکول های موی شما به DHT واکنش بیشتری نشان می دهند. به همین دلیل است که مداخله زود هنگام بسیار مهم است زیرا هنگامیکه یک فولیکول بطور کامل تحلیل می رود احیای آن بسیار دشوارتر است. روش های مختلفی برای مبارزه با اثرات این هورمون وجود دارد، از داروهایی که تولید DHT را مسدود می کنند تا گزینه های مسدود کننده طبیعی DHT را می توانید برای حفظ موهای خودتان مورد استفاده قرار دهید.
بخوانید: کاشت مو اقساطی در کلینیک لاله تهران
آیا هورمون دی هیدرو تستوسترون بالا به معنای تستوسترون بالا است؟
خیر، در حالی که DHT از تستوسترون مشتق شده است، داشتن سطح بالای DHT نشان دهنده سطح بالای تستوسترون نیست. در واقع آنزیم 5-آلفا ردوکتاز تعیین می کند که چه مقدار تستوسترون به DHT تبدیل شود. بنابراین برخی افراد ممکن است سطح تستوسترون طبیعی داشته باشند اما به دلیل افزایش فعالیت آنزیم ذکر شده سطح DHT در آنها بالا باشد.
آیا مسدود کردن DHT برای جلوگیری از ریزش مو عوارضی دارد؟
بطور کلی مسدود کردن هورمون دی هیدرو تستوسترون برای در بزرگسالانی که ریزش مو را تجربه می کنند جهت کاهش سطح این هورمون عموماً ایمن و مؤثر است. در این روش شما کل DHT موجود در بدن را از بین نمی برید و فقط سطح آن را برای محافظت از فولیکول های موی خودتان مدیریت می کنید.
سبک زندگی چه تاثیری بر DHT دارد؟
اگرچه داروها و محلول های موضعی به عنوان خط اول درمان ریزش مو در نظر گرفته می شوند اما سبک زندگی نیز تاثیر قابل توجهی بر آن دارد. تغذیه سالم و مصرف متعادل پروتئین‌ها، اسیدهای چرب امگا ۳، ویتامین ها و مواد معدنی، همگی به عملکرد بهتر فولیکول های مو کمک می کنند. در مقابل رژیم غذایی پرقند ممکن است باعث افزایش آندروژن ها شود. فعالیت بدنی منظم نیز سلامت هورمونی را تعدیل کرده و تاثیر مثبتی بر رشد فولیکول ها دارد. همچنین سطح بالای استرس و هورمون کورتیزول می تواند پردازش DHT را مختل کند و در نتیجه بطور بالقوه ریزش مو را تشدید خواهد کرد.
شیوه های مهار کننده‌ی DHT
دارو های کاهش DHT
- فیناستراید خوراکی: مهار آنزیم 5-آلفا ردوکتاز و کاهش سطح DHT.
- دوتاستراید خوراکی: قوی‌تر از فیناستراید، مهار هر دو نوع آنزیم.
- فیناستراید موضعی: اثر موضعی با عوارض کمتر.
- ماینوکسیدیل: افزایش خون‌رسانی به فولیکول‌ها (مکمل درمان ضد DHT).
مکمل های کاهش DHT
- نخل اره ای: مهار طبیعی تبدیل تستوسترون به DHT.
- روغن تخم کدو: کاهش DHT و تقویت رشد مو.
- عصاره گزنه: جلوگیری از اتصال DHT به فولیکول ها.
- چای سبز: آنتی‌اکسیدان و کاهش فعالیت DHT.
- زینک: تنظیم تعادل تستوسترون و مهار DHT.
هورمون DHT باعث ریزش موی کاشته شده می شود؟
فولیکول‌هایی که برای کاشت مو استفاده می‌شوند از نواحی پشت یا کناره های سر گرفته می‌شوند این نواحی از نظر ژنتیکی در برابر DHT مقاوم اند. به همین دلیل پس از کاشت مو های جدید تحت تأثیر DHT قرار نمی‌گیرند و به‌صورت دایمی رشد می‌کنند حتی اگر به بخش هایی منتقل شوند که دچار ریزش بوده اند.
بااین‌حال DHT همچنان می‌تواند بر مو های طبیعی و غیرکاشته شده‌ی اطراف ناحیه کاشت تاثیر بگذارد و باعث نازک شدن یا ریزش آنها در طول زمان شود. برای جلوگیری از این روند و حفظ ظاهر یکنواخت مو ها، پزشکان اغلب مصرف داروهای مهارکننده DHT مانند فیناستراید یا دوتاستراید و همچنین استفاده از ماینوکسیدیل را توصیه می‌کنند. بنابراین در حالی که مو های کاشته شده نسبتا مقاوم اند مراقبت از مو های طبیعی باقی مانده همچنان اهمیت زیادی دارد.
هورمون DHT در زنان وجود دارد؟ باعث ریزش مو می شود؟
بله هورمون DHT در زنان نیز وجود دارد هر چند مقدار آن بسیار کمتر از مردان است. DHT در برخی زنان به ویژه آن هایی که زمینه ژنتیکی یا اختلالات هورمونی مانند سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) دارند می‌تواند باعث ریزش موی الگوی زنانه شود. این نوع ریزش با نازک‌شدن تدریجی مو در قسمت بالای سر یا فرق سر همراه است در حالی‌که خط رویش مو حفظ می‌شود. تنظیم سطح هورمون ها ، مصرف داروهای ضد DHT مانند فیناستراید یا اسپیرونولاکتون (تحت نظر پزشک) ، و مراقبت های موضعی می‌تواند به کنترل این نوع ریزش مو کمک کند.
منبع:
https://muskclinic.com/dht-and-hair-loss-causes/
https://www.treatmentroomslondon.com/hair-loss/dht-and-role-in-hair-loss
